شش نکته کلیدی در درمان دیسک کمر به روش غیرجراحی

درمان دیسک کمر به روش غیرجراحی یکی از موضوعاتی است که در مورد آن سوالات بسیاری در ذهن بیماران شکل می‌گیرد. اینکه  چه موقع درمان غیر جراحی را انتخاب کنیم و آن را به چه نحو شروع و به چه نحو خاتمه دهیم. در این مطلب سعی شده نکات کلیدی در خصوص درمان فتق دیسک کمر به شیوه غیرجراحی بررسی شود تا هرچه بیشتر بتوان از این نوع درمان نتیجه گرفت.

دیسک کمر و علائم آن

زمانی که صحبت از درمان دیسک کمر به میان می‌آید، منظور بیماری دیسک کمر هست. دیسک را همه داریم وقتی که دیسک کمر از بین دو مهره خارج شود بیماری فتق دیسک کمر ایجاد می‌شود.. مثل شکل که بر روی ریشه های عصبی فشار آورده و باعث مشکلاتی همانند درد، ضعف پاها، گزگز و سوزش و خارش می‌شود. حتی ممکن است مشکلاتی مانند اختلال درکنترل ادرار و مدفوع را ایجاد نماید.

بنابراین دیسک کمر در حالت طبیعی مثل آپاندیس است. آپاندیس در بدن وجود دارد و مشکلی ایجاد نمیکند. ولی وقتی التهاب پیدا کند اذیت میکند. دیسک کمر وقتی از جایش بیرون بزند اذیت خواهد کرد. درست است که دیسک کمر زمینه خانوادگی دارد. ولی شخصی هم که زمینه خانوادگی ندارد اگر فعالیتهای نابجا انجام دهد که قبلا در صحبت هایم گفتم میتواند مبتلا به دیسک کمر شود.

از طرفی میدانیم  از سن حدود ۲۵ سالگی تغییر استحاله یا Degenerative دیسک شروع می شود. یعنی دیسک از آن حالت طبیعی و فعالش سیر نزولی پیدا میکند. البته بتدریج وآرام آرام؛ به دلیل اینکه در زندگی روزمره ورزشها و حرکاتی انجام میدهیم این باعث میشود که سلولهای دیسک به آرامی شروع به تخریب کنند که همان آرتروز دیسک گفته میشود. لذا باید مراقب کمرمان باشیم.

قبل از اینکه در مورد درمان دیسک کمر به روش غیرجراحی صحبت کنم باید به نکته ای اشاره نمایم. بارها این مطلب را گفتم اصولا بهترین کار پیشگیری است و ورزشهای که توسط افراد خبره در این حیطه  به ما توصیه میشود و میتواند به ما کمک کنند. اگر شخصی ناآگاهانه شما را راهنمایی میکند و توصیه میکند برای اینکه شکمتان کوچک شود؛ اشکالی ندارد ورزش دراز نشست یا وزنه سنگین بزنید و به خودتان فشار بیاورید! همه این موارد باعث تخریب دیسک میشود. بدنسازی و ورزش خوب است ولی باید بدانیم چگونه و باید از کارشناس مورد تائید این سوالات را داشته باشیم و آن را به عنوان مربی در نظر بگیریم.

نکته اول: همیشه درد کمر بعلت دیسک کمر نیست

قبل از اینکه به دنبال درمان دیسک کمر باشید باید به این نکته توجه کنید که کمر درد همیشه به خاطر بیماری دیسک نیست و خیلی موارد ممکن است به علت مشکل دیگری باشد. البته  درصد بالایی از کمردرد به علت بیرون زدگی است. دیسک ممکن است برجسته شود یا ورم کند یا اینکه کمی بیشتر از برجستگی بیرون بزند و حتی ممکن است به نحوی بیرون بزند که فضایی برای ریشه های عصبی باقی نگذارد. فتق دیسک کمر از التهاب (ورم) شروع میشود و به شدیدترین حالت که فتق دیسک است ممکن است ختم شود ومانند منقار پرنده روی ریشه های عصبی فشار بیاورد و حتی قسمتی از آن پاره شود و نخاع را تحت فشار قرار دهد.

چه بیماری‌های دیگری باعث کمردرد می‌شود؟

در خانمها ممکن است مشکل زنانگی التهاب تخمدان و رحم یا واژن باعث کمر درد شود. حتی دردشان به پا هم بزند. که نیاز به مشاوره این دو رشته یعنی متخصص زنان و متخصص ستون فقرات داریم تا به نتیجه برسیم. دردهای شکم که منشاء آن از روده باشد ممکن باعث کمردرد شود. فتق ناحیه کشاله ران ممکن است با دیسک کمر اشتباه شود. همچنین عفونت های مختلف در لگن، شکم،کمر با دیسک کمر اشتباه می‌شود.

ضایعات دیگر مانند تومور و یا بیماریهای التهابی مثل رماتیسم مفصلی و بیماریهای غدد داخلی ممکن است موجب کمردرد و اشتباه با درد کمر شود. در درمان دیسک کمر این را در نظر داشته باشیم هر کمر دردی  به دلیل دیسک کمر نیست ولی درصد بالایی  از کمر دردها به دلیل بیماری دیسک کمر هستند. باید بدانیم اگر کمر دردی بیش از یک هفته طول بکشد علیرغم درمان ابتدایی و معمولی بهتر است به پزشک متخصص این امر یا پزشک خانواده مراجعه کنیم. این هوشیاری به موفقیت درمان دیسک کمر به روش غیرجراحی کمک میکند.

نکته دوم: درمان دیسک کمر را جدی بگیریم

درمانی که توسط پزشک داده میشود. درمان را جدی بگیریم و طبق پروتکل داده میشود را ادامه بدهیم. به عنوان مثال بیمارانی متعدد که به مطب مراجعه میکنند میگویند به پزشک مراجعه کردیم دارو تجویز کردند و یک روز دارو را مصرف کردم خوب شدم و دیگر ادامه ندادم. داروی که برای شما تجویز میشود باید به روش صحیح و علمی استفاده شود چون ضایعه اولیه در بیماری دیسک کمر«التهابی» است که در آن ایجاد می‌شود.

مثل ورم مفصل و یا ورمی که در دست و یا هر قسمتی از بدن ایجاد میشود و بهترین روش برای درمان غیرجراحی ورم، استفاده از داروهای ضد التهابی مانند دیکلوفناک، بروفن، ملوکسیکام، ناپروکسن و… است. تمام داروهای که براساس تشخیص پزشک تجویز میشوند به دلیلی داده شده است و فرض بفرماید براساس مشکلاتی که  بیمار دارد تغییر پیدا میکند مثلا کسی که مشکل قلبی و عروقی دارد، اصولا ما از سلکسیب استفاده نمی‌کنیم.

پس نکته مهم این است ما داروها را به درستی استفاده کنیم. وقتی توسط پزشک توصیه میشود که دارو را در هفته اول روزی دو عدد و در هفته دوم روزی یک عدد مصرف شود باید به همین نحو ادامه دهیم. حال ممکن است عارضه داروئی ایجاد شده باشد، حتما پزشک معالج را در جریان قرار دهیم. قطع سرخود فایده ندارد. ممکن است دارو را شروع کنیم بعد از یک یا دو روز فشار دردکم شود. معنا این نیست که بیماری در آن محل خوب شده باشد. بیماری برای خودش به جلو میرود و این یکی از نکات کلیدی طلایی در درمان غیرجراحی دیسک کمر است. و بدانیم اشخاصی که اولین حمله دیسک را تجربه میکنند با این روش کاملا بهبود می‌یابند

.بنابراین نکاتی که پزشک معالج میگوید باید به درستی پیروی کنیم و انجام بدهیم.

نکته سوم:  اجازه ندهیم درد کهنه شود.

اگر یک ماه و نیم تا سه ماه کمردرد طول بکشد، کهنه و مزمن شده و در نتیجه درمان خیلی سخت است. نگذاریم با روشهای غیر علمی کمردرد حاد که به خوبی به درمان غیرجراحی پاسخ میدهد پیچیده شود. منظور از روش غیر علمی این است داروهای خیلی معتبر برای درمان دیسک کمر را هم به صورت غیرعلمی مصرف کنیم. مثلا کوتاه مدت داروی را مصرف کنیم و بعد آن را قطع کنیم.

فرض بفرماید از یک پماد استفاده کنیم درد را کاهش دهد و علت اصلی که در داخل کمر هست پماد نمی تواند بهبود دهد. روش‌های مانند گرما و یا سرما و حتی استفاده از فیزیوتراپی این ها هر کدام درد را از بین می‌برد. و یا مسکنهای قوی بخوریم مانند  استامینوفن کدئین و یا حتی به داروهای مخدر مثل تریاک و انواع دیگر داروها که وجود دارد. این ها باعث می‌شود درد از بین برود مثل آتش زیر خاکستر؛ شعله را از بین میبرد ولی آتش را خیر؛ زیر خاکستر به رشد خودش ادامه میدهد.

نکته چهارم: سعی نکنید درد را از بین ببرید.

 نکته کلیدی بعدی در درمان دیسک کمر به روش غیرجراحی این است سعی نکنیم درد را از بین ببریم درد یکی از نکاتی است که باعث میشود تشخیص دهیم بیماری در چه وضعیتی است.

نکته پنجم: استراحت مطلق ممنوع!

همان طور که قبلا اشاره کرده بودم استراحت مطلق یعنی استراحتی که در رختخواب بخوابید اصلا تکان نخورید فقط برای رفتن به سرویس بهداشتی از بستر خارج شوید اصلا جایگاهی در درمان کمردرد حاد ندارد. استراحت نسبی میتواند کمک کند و معمولا هم توصیه می‌شود.

استراحت نسبی چیست؟ یک سری فعالیت‌ها  را از زندگی روزمره حذف کنیم. مانند: رانندگی، موتورسواری، دوچرخه سواری و برای خانم ها کارهای سنگین خانه، خم و راست شدن بیش از اندازه، انجام بعضی از امورات به صورت فشرده. فرض بفرماید خانمی که مثلا سی قطعه لباس را در یک روز اتو میکند.

اینها باعث میشود کمر به سمت خستگی و خستگی مفرط رفته و باعث تخریب دیسک شده و التهاب را بیشتر می‌کند. بنابراین استراحت نسبی در درمان دیسک کمر توصیه میشود. مثلا رانندگی نکنید، چند روزی سرکار نروید و در منزل باشید.

اما ساعاتی که در بستر هستید نسبت به قبل از بیماری بیشتر نکنید. ولی در منزل راه بروید، بنشینید، بلند شوید. کارهای ناگهانی، کارهای که فشار زیادی بروی کمر وارد میشود را انجام ندهید. بنابراین نکته کلیدی این است«استراحت نسبی خوب است ولی استراحت مطلق اصلا» مگر در مواقعی که پزشک معالج توصیه کرده باشد آن هم برای مدت کوتاه.

معمولا توصیه که من میکنم براساس تشخیص خودم با معاینه مریض و دیدن تصاویر عکس و ام ار ای ممکن است دو الی سه روز استراحت مطلق بدهم و حتما باید بعد از استراحت مطلق با من در تماس باشند که بیمار را ببینم و یا در بیمارستان بستری شوند. بنابراین استراحت مطلق جایگاهی در درمان دیسک کمر ندارد. خیلی وقتها بیمار مطرح میکند که یک ماه و نیم است که استراحت مطلق هستم و تکان نخوردم و این بزرگترین اشتباه و بزرگترین خیانت به کمر است و بعد از یک تا دو هفته مخصوصا بعد از دو هفته همه چیز بهم میریزد عضلات، ریه ، کلیه از بین میرود استخوانها شروع به پوکی میشود و تمام این مطالب باعث افسردگی فرد میگردد.

نکته ششم: با دقت پزشکتان را انتخاب کنید اما تغییر پزشک توصیه نمی‌شود.

نکته بعدی که خیلی مهم است ما به عنوان بیمار میتوانیم از چند پزشک در همان روزهای اول، قبل از اینکه درمان را شروع کنیم نظر بخواهیم. این حق طبیعی است و شاید بعضی‌ها توصیه می‌کنند خود من هم این توصیه را به بیماران میکنم. البته وسواس گونه نباید باشد. ولی بعد از اینکه درمان توسط یک پزشک شروع شد. نتیجه نگرفتیم عوض کردن آن پزشک کاردرستی نیست. برای اینکه باعث میشود که ما به شخص دیگری مراجعه کنیم در جریان بیماری نیست و مجدد ممکن است یکسری کارها را تکرار کند. بنابراین زمان را از دست می‌دهید.

 معمولا توصیه میشود اگر درمان پاسخ نداد به همان پزشک قبلی مراجعه شود که بتواند بهتر با دید دیگری به مسائل نگاه کند. مگر اینکه پزشک معالج بگوید دیگر از اینجا به بعد کاری از دست من برنمی‌آید و یا  مثلا به پزشک دیگری مراجعه کنید.

 خاتمه درمان دیسک کمر به روش غیرجراحی

اگر درد به حدی شدید باشد علیرغم درمانی که توسط پزشک داده شده و به خوبی انجام شده و استراحت نسبی مناسب را داشتم ولی درد تغییر نکرده، نشانه این است که درمان غیرجراحی موثر نبوده است. یا باید به سمت تغییر نوع درمان غیر جراحی رفت و یا اینکه یک پله بالاتر که ممکن است نیاز به تزریق باشد و یا ممکن است نیاز به استفاده از ازون برای دیسک و یا عمل جراحی باشد.

اگر بعد از دو هفته درمان غیرجراحی تغییر در دردمان دیده نشد نشانه شکست آن روش است.

نیاز اورژانسی به جراحی دیسک کمر

حالا سوالی که اکثرا مطرح می‌شود این است که درد کمرم خوب شده حالا پایم درد میکند آیا نشانه خوبی است یا خیر؟ دیسک کمر خصیصه دارد این است که ابتدا از کمر درد شروع و بعد دیسک ورم میکند به حدی زیاد شود که روی اعصاب پا که همان سیاتیک است فشار وارد میکند. در اینجا کمردرد خوب میشود و درد پا شدیدا شروع میشود این کاهش درد کمر به معنای خوب شدن بیماری نیست بلکه به معنای این است که یک پله بدتر شده است.

مرحله خطرناک دیگر اینکه در شخص درد پاها از بین برود و پاها یا انگشت ضعیف شده یا اینکه مچ  پا بالا نمی‌آید (قدرت پا مشکل دارد.) مثال: بیماری مراجعه میکند و می گوید که خوب شدم و دردم افتاد ولی زمانی که معاینه میکنیم قدرت پا کاهش یافته است این مرحله خطرناکی است چون عصب دارد از بین میرود. اما چرا؟

زیرا مدت زیادی روی عصب فشار بوده که آن عصب دیگر عکس العملی ندارد تحمل عصب در فشار حدی دارد و درد را ابراز میکند و بعد از آن درحال از بین رفتن است و دیگر علیرغم وجود فشار دیسک درد نداریم و در اینگونه مواقع عمل جراحی به صورت اورژانسی نیاز میشود.

جراحی دیسک کمر در زمان مناسب

نکته که خیلی مهم است و لازم است شما بدانید. اگر پزشک معالج و یا خود بیمار علیرغم عدم پاسخ درمانی مناسب اصرار در ادامه درمان غیرجراحی داشته باشند سبب چسبندگیها زیاد میشود و عمل جراحی هم اگر انجام شود نتیجه به خوبی عمل جراحی به زمان مناسب نیست. یعنی اگر کسی در زمان مناسب جراحی انجام دهد نتیجه عالی است و شاید ٪۹۵ بهبودی پیدا کند و کسی که بر استفاده از درمان دیسک کمر به روش غیرجراحی پافشاری کند نتیجه خوبی نخواهد داشت نتیجه متوسط تا خوب خواهد بود.

نتیجه گیری

درمان دیسک کمر به روش غیرجراحی زمانی مناسب است که به موقع و به مدت زمان کافی باشد و می‌تواند درصد بالائی از کمردردهای به علت دیسک کمر را درمان کند. ولی از طرفی پافشاری در درمان غیرجراحی دیسک کمر علیرغم عدم پاسخ درمانی میتواند سبب مشکلات عدیده شود. بنابراین درمان هوشمندانه دیسک کمر درمان غیرجراحی بموقع می باشد.