اسکولیوز با علت نامشخص و درمان غیرجراحی آن

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات یکی از بیماری هایی است که بیشتر نوجوانان را درگیر می نماید. اصولا درمان اسکولیوز دو روش کلی جراحی و غیر جراحی را شامل میشود. سوال اصلی: چه روشهای در درمان غیرجراحی وجود دارد و کدام یک در درمان موثر می باشد. تعدادی روشهای درمانی در سطح شهر پیشنهاد میکنند که به جز اتلاف وقت چیز دیگری برای فرزندانمان به بار نمی آورد. لذا حتما باید متخصص این امر مشورت شود.

دو روش اصلی درمان غیرجراحی اسکولیوز

۱- پیگیری وتحت نظر داشتن، یعنی مرتب بیمار توسط جراح ستون فقرات ویزیت شود.
۲- تجویز بریس و یا گچ گیری می باشد.
و اما برای درمان اسکولیوز روش هایی که پیشنهاد میدهند مثل تحریک الکتریکی،کشش، طب سوزنی، لیزر، مانیپولاسیون(درمان دستی) یا ورزش درمانی؛ تاثیری ندارند و پشتوانه علمی و مدرک علمی جهت درمان ندارند. بنابراین در نظر داشته باشید با این روش ها وقت و انرژی فرزندانتان را هدر میدهید و از درمان خسته میشوند و دستکاری های که از طریق کشش، ماساژ و یا مانیپولاسیون انجام می شود حتی ممکن است باعث تغییرات و یا در رفتن دیسک شود و باعث اذیت فرزند شود.

تحت نظر داشتن بیماران مبتلا به اسکولیوز

روش اول : چه موقع پیگیری انجام شود؟ پیگیری توسط پزشک جراح ستون فقرات باید انجام شود به این صورت که درجه انحنا و سن بیمار مبتلا به اسکولیوز و یافته های کلینیکی حین معاینه را در نظر میگیریم.
بعضی از بیماران مبتلا به انحراف ستون فقرات فقط از طریق معاینه پیگیری انجام می شوند بعضی از بیماران باید عکس (رادیوگرافی) داشته باشند منظور اینکه حتما برای همه بیماران لازم نیست که عکس داشته باشند. تا این لحظه به جز رادیوگرافی ساده ایستاده که در مراکز مخصوصی انجام می شود روشهای دیگر مثل اسکن کردن و سونوگرافی دستگاه های روش اندازه گیری درجه حرارت به ما در تشیخص اسکولیوز کمک نمی کند.
حتی ام آر آی هرچند ضرری ندارد، ولی مطلبی که هست فایده ای هم در این مرحله ندارد. ام آر آی زمانی کاربردی است که بعد از بررسی های مختلف جهت عمل یا موارد خاص جهت تشخیص لازم می شود تنها وسیله تشخیصی پیشرفت و عدم پیشرفت اسکولیوز روش رادیوگرافی ساده ایستاده در مراکز مخصوص انجام می شود.
پیگیری بر اساس سن بیمار مبتلا به اسکولیوز بین ۴ الی ۶ ماه ویا ۹ ماه انجام می شود. اکثرا در بازه زمانی ۴-۶ ماه انجام می شود. این ویزیت شامل معاینه و یا گاهی اوقات رادیوگرافی ساده ایستاده هم اضافه میشود. بعضی اوقات شخص به مرحله میرسد که رشدش تمام شده یعنی کاملا بالغ شده است.
این افراد دو حالت دارند اگر فرد مبتلا به انحراف ستون فقرات که رشدش تمام شده و درجه انحنا زیر ۲۰ درجه باشد، نیازی به پیگیری ندارد. حداکثر« معاینه » بعداز یک سال ونیم انجام می شود ولی اگر بالای ۲۰ درجه باشد در شخصی که بالغ هست معمولا هر دو تا سه سال یکبار در ۵ نوبت و بعد هم نیازی به ویزیت ندارند. پس بنابراین پیگیری بازه های زمانی مشخص دارد که توسط جراح ستون فقرات باید انجام شود و کار شخص دیگری نیست.

تجویز بریس یا گچ گیری برای درمان انحراف ستون فقرات

روش دوم غیرجراحی انحراف ستون فقرات گچ گیری می باشد. به چه نحوی گچ گیری انجام میشود ؟ تصور کنید یک تی شرت یقه هفت چسبان که آستین نداشته باشد گچ به این شکل بر بدن بیمار اسکولیوز قرار میگیرد که توسط جراح ستون فقرات باید انجام شود گاهی اوقات گچ گیری با بیهوشی عمومی برای بچه های خیلی کوچک و اکثرا بدون بیهوشی انجام می شود.
چه مواقعی گچ گیری انجام می شود؟ زمانی که انحنای خاص را در سنی خاصی یک مقدار بخواهیم با گچ کاهش دهیم که بتوانیم به مرحله برسانیم که بعد از دو الی سه بار گچ گیری چهار تا شش ماهه بسته به رشد کودک عوض میکینم و بعد تبدیل به بریس میشود.
گچ گیری برای آماده سازی انحنای شدید و استفاده از بریس می باشد. برای گچ گیری هم یک مشخصات خاص و تعلیمات خاصی دارد که برای هر بیماری کاملا مشخص میکنیم و پیگیریها از طریق تلفن و یا شبکه های مجازی که خوشبختانه انجام می شود که بیمار تحت نظر باشد.

هرآنچه لازم است از بریس بدانید

بریس چیست؟

هر وسیله خارج از بدن که کمک کننده و یا اصلاح کننده باشد بریس محسوب می شود. مثل :عصا، عینک ،مچ بند و زانو بند بریس محسوب می شود در مورد اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات بریس یعنی یک وسیله خارج از بدن که دور قفسه سینه و شکم بیمار بسته شود که بریس ممکن است کامل بسته شود و یا ممکن است به میله های وصل باشد که به یکسری ابزار آلات بسته شده باشد. که در اصلاح کمک میکند مثلا یک مدل بریس کامل هست و یک مدل بریس که کامل نیست که به نام میلواکی گفته میشود.

بریس در مواقعی به شخص داده می شود که موثر باشد یعنی انحنای بیمار نباید از یک حد بیشتر و یا از یک حدی کمتر باشد ومعمولا بریس برای این هست که جلوگیری کند از پیشرفت انحراف برای خاطر اینکه کاملا نمیتواند اصلاح کند اگر کسی ادعا کند که از طریق بریس انحنای فرزند شما رو به صفر میرسانم غیر علمی است مگر اینکه خود انحنا طبیعتا اصلاح می شود پس بریس جلوی پیشرفت را میگیرد و مریض را به مرحله ای برسانیم که که بلوغش کامل شود.

بریس باید چقدر بسته شود؟

حداقل زمان سه سال بسته شود که بیمار به بلوغ کامل برسد. بریس به بیماری داده می شود که هنوز بلوغ آن شروع نشده و یا درحال شروع شدن باشد و انحناش زیاد نباشد (۲۰تا ۴۰ درجه) بریس می دهیم. مدت زمان پوشیدنش معمولا هرچه در شبانه روز بیشتر باشد نتیجه اش بهتر است.
ما برای شروع ۲۲ ساعت در ۲۴ ساعت اقدام میکنیم یعنی ۲۲ ساعت باید بریس پوشیده باشد و دو ساعت آزاد هست که کارهای لازم مثل استحمام و ورزشهای لازم را انجام دهد و بعد هم اینکه پوستش درمقابل فشارهای که بریس وارد میکند ترمیم شود گاهی اوقات ممکن است بتوانیم براساس پیشرفت، پزشک معالج ساعات استفاده از بریس را کم کند ولی اگر بخواهیم زمان بستن بریس را کم کنیم حتما حتما شبها بسته باشد یعنی نوجوان مبتلا به اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات باید عادت کند که شب ها به هنگام خواب با بریس بخوابد تا به مرحله ای بیمار برسد که زمان بستن بریس را کم کنیم فقط شب ها بپوشد و صبح ها در بیاورد.
اگر کسی سنش از بلوغ گذشته باشد و بلوغش کامل شده باشد و رشد قدیش کامل شده باشد حالا ممکن است مثلا بین۵ تا ۱۰ درصد از رشدش باقی مانده باشد در این مواقع بریس ارزشی ندارد و بستن بریس بی فایده و وقت تلف کردن است واذیت کردن نوجوان هست.
بنابراین بریس را برای انحناهای که بین ۲۰ تا ۴۰ درجه باشد و در زمان قابل توجهی بین دو سال و دو سال نیم از رشد بلوغ جوان مانده باشد که به بریس جواب بدهد مثلا اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات مادرزادی نمیتواند با بستن بریس جواب بدهد اینجا در مورد اسکولیوز با درمان نامشخص که اسکولیوز ایدیوپاتیک هست صحبت میکنیم در این مواقع بریس را توصیه میکنیم و نحوه بستن بریس را اکثرا توسط کسی که ساخته می شود توضیح داده میشود و اگر سوالی باشد جراح ستون فقرات کاملش میکند.
وقتی که نوجوان در مدرسه میخواهد ورزش کند و یا در زنگ ورزش یا علاقمند به ورزش های دیگر؛ در زمان ورزش می تواند بریس را باز کند و این حسن بریس در مقایسه با گچ گیری می باشد. حتی اگر سه ساعت هم ورزش کرده باشد هیچ اشکالی ندارد البته به شرط اینکه ورزش کند چون بستن بریس خیلی نوجوان را اذیت میکند پس بنابراین گاهی اوقات ممکن است به نوعی از بستن بریس فرار کنند.در زمان ورزش بریس را میتواند نبندند و بعد از ورزش بریس را ببندند.

پیگیری های لازم پس از بستن بریس
پیگیری داخل بریس بوسیله جراح ستون فقرات مشخص میشود که هرچند وقت یکبار معمولا ۴تا ۶ ماه یکبار عکس گرفته میشود و داخل بریس یعنی بیمار مبتلا به اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات با بریس عکس میگیرد و اندازه گیری میشود و براساس کاهش درجه، ساعات بستن بریس کمتر میکنیم .
ورزش هایی برای درمان اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات
ورزش هایی که داده میشود دو مدل ورزش هست. تعداد ورزشهای هست که داخل بریس انجام میشود و یک تعداد ورزشها هست بدون بریس انجام میدهند و ورزشها هر روز باید انجام شود و بهترین وقت ورزش بعدازظهر هست.
بنابراین با بستن مرتب بریس و انجام ورزش و معاینه مستمر رگلاژهای دوره ای را انجام می دهیم. معمولا نتیجه خوب میگیریم و به تدریج بعد از گذشت یک ونیم تا دو سال می توانیم زمان بریس را کم کنیم. که توضیحاتش از حوصله این مقاله خارج هست که توسط جراح ستون فقرات انجام میشود .

کاهش زمان بستن بریس

میرسیم به مرحله ای که بریس رو فقط شبها ببندند . برای بستن بریس در شب معمولا یکسال در شب بسته میشود و بعد باز میکنند. پس نوجوان را تحت نظر قرار میدهیم. سوالی که والدین می پرسند آیا به فرزندان بریس بدهیم اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات حتما خوب میشود؟
چنین چیزی اصلا نمیتوانیم پیش بینی کنیم که این نوجوان با بستن بریس خوب میشود یا نمی شود البته ۶ الی ۹ ماه بعد از بریس معلوم میشود که انحراف در حال بهبود یا در حال بدتر شدن است. اگر پیشرفت کند بعد از ۴ یا ۶ تا ۹ ماه اتمام بریس رو اعلام میکنیم و باید به سمت جراحی برویم. البته بستن بریس برای نوجوان کار سختی است ولی چاره ای نیست.
سوال رایج دیگر این است ؛ اگر بریس بسته شود عضلات ضعیف می شود؟
خیر چون در شبانه روز کامل نیست و دو ساعت در روز بدون بریس می باشد و روی عضلات فشار نیست از طرفی مکانیزم اثر به نحو دیگری است و مهم ورزشهای است که نوجوان داخل بریس و خارج بریس انجام میدهد که عضلات ضعیف نشود.
لازم به ذکر است بریس های که تجویز می کنیم برحسب شکل و اندازه و محل انحنا تغییر میکند یعنی گاهی اوقات مجبور می شویم از حلقه گردنی که عکس نشان می دهد استفاده کنیم.

ولی بریس بعضی وقتها تا زیر بغل می باشد و حلقه گردنی ندارد. و این بریسها خوب هستند به خاطر اینکه در زیر لباس دیده نمیشود ولی متاسفانه در تعداد خیلی کمی از اسکولیوزها استفاده میشود که بر حسب رادیوگرافی و در معاینه مشخص میشود این بریس ها چندین مدل دارد و توسط جراح ستون فقرات تنظیم و مشخص میشود گاهی ممکن است وقتی در حین درمان با بریس مجبور شویم بریس را تغییر بدهیم.
از بریس کم و یا اضافه کنیم و یا نوع بریس را تغییر بدهیم و یا درمان با بریس را قطع کنیم و به سراغ درمان دیگری برای اسکولیوز برویم . و یا برحسب پیشرفت بهبود آن نوع بریس و ساعت کمتر کنیم.

مراقبت از نوجوانان مبتلا به اسکولیوز

مطلبی که بیشتر والدین سوال دارند چقدر مراقبت کنیم قبلا در مورد نحوه نشستن و ورزش کردن و موارد دیگر توضیح دادم بهترین کار این است خود نوجوان مبتلا به انحراف ستون فقرات را مسئول اینکار کنیم و خیلی نصیحت نکنیم.
فقط برای نوجوان مبتلا به اسکولیوز معلوم و روشن کنیم با بستن بریس به چه هدف می رسد در نتیجه مسئله خودش قابل حل است. دیگر نیازی نیست ما به عنوان والدین نوجوان رو بیش حد تحت فشار قرار دهیم. چون به اندازه کافی خود بریس اذیت می کند پس باید در کنارشان باشیم گاهی اوقات بد نیست از همکاران مشاوره روانپزشک استفاده کنیم و با مشاوره های که به صورت دوره ای می دهند مطلب را برای نوجوانان روشن میکنند.