شکستگی ستون فقرات
شکستگی ستون فقرات به چه علت روی می دهد؟مشکل، راه های پیشگیری، روش های درمان، مراقبت های پس از عمل جراحی آن چیست؟ در این مقاله با زبانی ساده به توضیح این موضوع می پردازم.
همانگونه که قبلا گفته شد ستون فقرات به چهار ناحیه زیر تقسیم می‌کنند:
گردنی Cervical
پشتی Thoracic
کمری Lumbar
خاجی Sacrum
هرکدام ازین نواحی به دلایل مختلف، در سنین مختلف احتمال شکستگی دارد. و درمان هم بسته به ناحیه شکستگی ، نوع آن و سن بیمار تفاوت دارد.
علت شکستگی ستون فقرات چیست؟
شکستگی ستون فقرات به علل گوناگون رخ می دهد. علل شکستگی ستون فقرات در سنین مختلف با هم فرق می کند. در جوانی علت اصلی شکستگی ستون فقرات تصادفات ، سقوط ، حرکات ورزشی خارج از عرف و ضربات مستقیم با ادوات رزمی می باشد.
در سنین کهولت علت اصلی شکستگی پوکی استخوان است که با کمترین فشار (شاید حتی با خم شدن ساده یا زمین خوردن روی فرش خانه) شکستگی ستون فقرات حادث شود. البته از علل دیگر شکستگی در کهنسالی ضایعات تومورال بخصوص از نوع بدخیم میباشد.
شکستگی ستون فقرات در گروه سنی فی مابین (میانسال) ممکن است ترکیبی از هر دو علت با شدت کمتر باشد.
پیشگیری شکستگی ستون مهره
بله کاملا درست متوجه شدید و سوال درستی به ذهنتان رسیده : مگه برای شکستگی هم واکسن داریم اونم ستون فقرات؟! البته که واکسن نداره ولی پیشگیری داره. چگونه؟
می‌توان با روش‌هایی شکستگی را کاهش داد ولی به صفر نمیرسد. حال مختصری راجع به روش‌های پیشگیری.
پرهیز از حرکات پر خطر در نقاط ناشناخته مثل شیرجه درابهای کم عمق که موجب شکستگی ستون فقرات گردنی به همراه ضایعات نخاعی می‌شود. استفاده از وسایل ایمنی جهت پیشگیری از سقوط هنگام کار در ارتفاعات. بستن کمربند ایمنی در رانندگی و تجهیز خودرو به کیسه های هوا. آمادگی کافی بدنی و تجهیزات در ورزش بخصوص حرفه ای.
درمان استئوپروز (پوکی استخوان) توسط همکاران روماتولوژیست و آموزش ورزش در افراد مسن. که با ورزش و درمان پوکی استخوان احتمال افتادن در اینگونه افراد کم می‌شود. تغییر وسایل خانه افراد مسن جهت کاهش زمین خوردن،حذف فرشهای که ریشه بلند دارند و بر روی سرامیک کف سر میخورند. استفاده از نور کافی در محل زندگی افراد مسن.
علائم شکستگی ستون فقرات
اگر به علت تصادف و حوادث باشه تقریبا تشخیص راحته. شخص مصدوم قادر به حرکت نمی باشد و درد غیرقابل تحمل دارد. اگر شدت حادثه زیاد باشد و صدمه نخاعی نیز حادث شده باشد تشخیص تا ۹۹ درصد مشخص است. در افراد مسن به این راحتی نیست چون استخوان‌ها پوک لذا با کمترین ضربه می شکند و گاهی حتی ضربه ای به یاد نمیاوریم. در هر صورت جهت تشخیص نهایی و مشخص کردن نحوه درمان نیاز به تصویر برداری مثل رادیوگرافی ، سی تی اسکن، ام آر آی و… دارد.
زمان‌مناسب جراحی
نحوه درمان شکستگی ستون فقرات در ادامه مطلب میاید ولی زمان درمان چگونه برنامه ریزی شود؟ در افراد جوان زمان عمل بستگی به داشتن یا نداشتن علائم عصبی است. اگر بیمار ضایعه عصبی دارد عمل باید سریع (اورژانس) انجام شود. وگر از نظر علایم عصبی سالم است عمل در اولین فرصت مناسب انجام می‌شود ( اورژانس نیست).
عمل جراحی جهت درمان شکستگی ستون فقرات بسیار فوق تخصصی است لذا در عین در نظر داشتن زمان مناسب ، تجربه و دانش جراح بسیار‌مهم میباشد.در صورتی‌که حال عمومی بیمار اجازه دهد بهتر است برای عمل به مراکز مجهزتر منتقل شود.
حدس میزنم سوالی به ذهنتون اومده ، حق باشماست، بسیار سوال خوبیه. پس بریم سراغ جوابش.
نحوه جابجایی و انتقال فرد آسیب دیده
اولین اقدام اطلاع به مرکز اورژانس و گزارش دقیق آدرس و نوع حادثه شرایط مصدوم میباشد. در صورتی که بتوانید با موبایل عکس یا فیلم جهت اطلاعت بیشتر به مرکز اورژانس بفرستید.
خارج کردن فرد آسیب دیده خیلی مهمه ولازم است حداقل دو نفر با هم‌کمک کنید تا آسیب ستون مهره بیشتر نشود ایدال سه نفر است. از کشیدن فرد خودداری نمایید و سعی کنید ابتدا آوار و یا اجسامی که موجب فشار شده را برداشته و سپس بیمار را از محل خارج نمایید. اگر با وسایل غیر حرفه ای نمیتوانید رفع فشار نموده حتما منتظر تیم اورژانس و آتش نشانها باشید. بعداز خارج کردن مصدوم او را طاقباز روی زمین بگذارید در صورتی که برانکارد ندارید می‌توانند از دو عدد چوب (الوار ) استفاده‌کنید و مصدوم را با ملافه به دو الوار ببندید. در‌صورتی‌که الوار هم ندارید بوسیله چند ملحفه دستها و پاها را همانند شکل بهم ببندید و سپس مصدوم را مثل یک تکه چوب سه نفره بلند کنید. دقت کنید راستای بدن مصدوم خم نشود و ضربه جدید نبیند.
درمان شکستگی ستون فقرات
بسته به نوع شکستگی و سن بیمار روش‌های مختلف درمانی را انتخاب مینماییم.تنوع درمانی خوشبختانه امکان استفاده بهترین و‌کم خطرترین روش را به ما میدهد.تجویز کمربند( Brace) و روش‌های مختلف جراحی که توضیح میدهم. نکته قابل توجه اینکه استراحت مطلق جایی در درمان شکستگی ستون فقرات ندارد، حتی بعداز جراحی شش ساعت بعد از عمل بیمار چند قدمی راه می‌رود.
انتخاب نوع درمان و نحوه عمل با جراح ستون فقرات میباشد که بهترین نتیجه با کمترین صدمه نسجی را برای بیمار حاصل کند.
با پیشرفت تکنیک‌های جراحی ستون فقرات امروزه وسایل که در بدن بیمار کار گذاشته می‌شود از نوع تیتانیوم پزشکی است که کم ضررترین آلیاژ برای بدن انسان میباشد و در بازرسی های فرودگاهی مشکل ساز نیست.
در جوانان از روش ثابت نمودن و اصلاح شکستگی با استفاده از ایمپلانت (Implants) با عمل جراحی اقدام به درمان می نماییم که باعث می شود فرد با گذشت مدتی کوتاه به زندگی عادی برگردد.
در افراد کهن سال بیشتر از روش کاهش درد و تزریق سیمان به داخل جسم مهره جهت بالا بردن مقاومت مهره استفاده می کنیم.
اقدامات و مراقبتهای لازم بعد از عمل جراحی شکستگی ستون فقرات
تاکید مجدد استراحت مطلق مضر، خطرناک و سبب تاخیر بهبودی و افزایش عوارض مثل : آمبولی ریه ، لخته در عروق پا (ترومبوفلبیت)، عفونت، پوکی استخوان،کاهش قدرت و حجم عضله و… نهایتا تاخیر در بهبود کامل مبتلایان به شکستگی ستون فقرات می‌شود.
هفته اول بعد از عمل افزایش توان راه رفتن در منزل و انجام فعالیتهای فردی به همراه ورزشهای توصیه شده توسط تیم پزشکی گروه ما میباشد.
هفته دوم افزایش فعالیتهای خارج از خانه همانند رفتن به خانه اقوام درجه یک ، شروع استخر جهت راه رفتن در آب ( شنا را از هفته چهارم و با شنای پشت شروع می‌کنیم) شروع ورزشهای استقامتی با دنبل مناسب. ( طبق توصیه تیم پزشکی معالج)
بتدریج فعالیت را افزایش داده که ظرف دو ماه به فعالیتهای عادی زندگی برگردیم.
سوال اکثر‌بیمارانم: رانندگی را کی شروع کنم؟
پس از جراحی شکستگی ستون فقرات رانندگی تا دو ماه ممنوع است حتی اتومبیل اتوماتیک. البته همانطور که قبلا ذکر کردم سفر درون شهری از هفته دوم‌مجاز است. سفرهای برون شهری از هفته سوم و سفرکوتاه با هواپیما از هفته دوم و سفرهای طولانی با هواپبما از هفته چهارم مجاز میباشد.
به امید کاهش روز افزون حوادث جاده ای
————————————————————–
Implants : ایمپلانت به ابزار و آلاتی (مثل پیچ + میله و صفحات از جنس تیتانیوم) گفته می شود که در بدن به کار می رود. انواع ایمپلانت ها عبارتند از: ایمپلانت دندانپزشکی، ایمپلانت برای ثابت کردن شکستگی ها و…
