تنگی کانال کمری

تنگی کانال کمری یکی از بیماری های ستون فقرات است که باعث ایجاد درد کمر در افراد می شود. اما چگونه می توان تشخیص داد کمردرد به علت تنگی کانال است؟ چگونه شروع میشود‌؟ چه علایمی دارد ؟ و… من سعی میکنم در این مطلب به زبان ساده به این سوالات دهم.

تشریح کانال کمر

ابتدا لازم است‌ بدانیم کانال کمری چیست و وظیفه اش چیست؟ و در ادامه به تشریح کامل بیماری تنگی کانال کمری خواهم پرداخت. میدانیم که ستون فقرات بدن از ۳۳ مهره تشکیل شده است به این ترتیب (از بالا به پایین):

ناحیه گردن  ۷     مهره

ناحیه پشت  ۱۲   مهره

ناحیه کمر     ۵    مهره

ناحیه خاجی  ۵   مهره

ناحیه دنبالچه ۴  مهره

جمع کل بدن   ۳۳ مهره

قرار گرفتن  مهره ها و دیسک فیمابین آنها ستون مهره یا ستون فقرات بدن راتشکیل میدهد. هر مهره از جسم مهره در جلو و پایه و صفحه در عقب تشکیل میشود.

این سه قسمت (جسم مهره،پایه و صفحه) فضای خالی را احاطه می‌کنند که با روی هم قرار گرفتن مهره ها کانال ( لوله) نخاعی را تشکیل میدهد که نخاع شوکی ( مغز حرام) را در بر می‌گیرد و در مقابل صدمات وارده نخاع را محافظت میکند.

حالا که مشخص شد کانال نخاع کمری کجاست و چه ساختاری دارد، ببینیم تنگی کانال کمری چیست؟

تنگی کانال کمری چیست؟

کانالی که برای شما تعریف کردم از قرار  گرفتن ‌سوراخ نخاعی مهره ها روی هم درست شده است. مهره ها که بدون چفت و بست نمیتوانند حالت قائم به انسان را درست کند. اینجاست که رباط‌ها، مفاصل  وکپسولهای مفصلی و عضلات ثبات دهنده ستون فقرات اهمیتشان مشخص میشود. این عناصر حرکت و ثبات ستون مهره را موجب می‌شوند.لذا در هر لحظه فعال و مشغول هستند.

حال اگر به واسطه حرکات نامناسب و خارج از توانایی شخص چه به صورت حاد و یا مزمن تحت فشار قرار گیرند بتدریج جهت مقابله با فشارهای وارده افزایش اندازه پیدا می‌کنند.ازدیاد قطر قسمتی از این عناصر‌که داخل کانال نخاع هستند به قیمت کاهش فضا برای نخاع تمام میشود و به تدریج بیماری تنگی کانال کمری بوجود میاید.

علایم و نشانه های بیماری تنگی کانال‌کمری

در بیماری تنگی کانال کمر ابتدا کمر درد که مابین دنده ها و لگن در خط وسط پشت و در طرفین ستون فقرات میباشد. درد با فعالیت بیشتر و با استراحت کمتر ‌میشود. به تدریج درد از کمر به باسن، ران و ساق میزند. درد با راه رفتن و ایستادن تشدید شده و اکثرا مانع راه رفتن و ایستادن ممتد میشود.

علائم دیگر تنگی کانال کمر در اندام تحتانی رخ میدهد که مترادف درد میباشد: سوزش پا، گز گز پا، داغ شدن و سرد شدن پا، سنگینی پا بدنبال راه رفتند یا ایستادن( برخی از بیماران میگویند بقدری پایم سنگین میشود انگار وزنه صد کیلویی به پام وصل کرده‌اند. ) برخی از گرفتگی و اسپاسم عضلات در خواب شاکی هستند.

نکته ای که سبب تعجب بیماران مبتلا به تنگی کانال کمر میشود این است که اگر سربالایی راه بروم مشکل ندارم، اگر تند راه بروم بهترم، ساعت‌ها رانندگی مشکل ندارم و در فروشگاه چرخ دستی سنگین را حمل میکنم و مشکل ندارم.

تمامی مطالب فوق درست است زیرا گودی کمر در شرایط فوق کاهش یافته و قطر کانال کمر افرایش یافته و نخاع آزاد میشود. واقعیت این است که بیماری پیشرفت میکند و روز به روز بدتر میشود. با افزایش شدت بیماری شخص فعالیت روزمره را کم نموده و بیشتر در منزل و در حالت نشسته به سر میبرد. و در یک جمله:  « کیفیت زندگی بد و بدتر میشود»

در صورتی که اقدام درمانی انجام نشود کنترل ادرار و مدفوع نیز مختل میشود.

اقدامات لازم برای تشخیص تنگی کانال کمر

رادیوگرافی ساده کمر در جهات مختلف بیشتر کمک به پیدا کردن‌ ضایعات دیگر که ممکن است تنگی کانال کمری را تقلید کنند.

بررسی وضعیت عروقی پاها با استفاده از  روش سونو گرافی عروق (کاهی گرفتگی عروق می‌تواند مشابه علائم تنگی کانال کمری را ایجاد کند).

نوار عصبی کمک کننده در تشخیص بیماری‌های عصبی میباشد.

ام آر آی جهت تشخیص تنگی کانال کمر و شدت آن کمک کننده است.تولد ام آر آی تحول و پیشرفت بزرگی در تشخیص تنگی کانال نخاع بوجود آورد. قبل از آن برای تشخیص میبایست  ماده حاجب را داخل پرده نخاع تزریق کنند و سپس با اشعه ایکس عکسیرداری انجام شود. اکنون نه تزریق داخل پرده نخاع که روش تهاجمی بود برای تشخیص انجام میشود نه از اشعه ایکس. ام آر آی روش کاملا غیر تهاجمی است.

درمان تنگی کانال کمری

در مراحل اولیه میتوان با دارو درمانی و فیزیوتراپی، روند پیشرفت را کند نماییم. باز هم در این مورد پیشگیری بهتر از درمان است، تعجب نکنید هرچه زودتر مراجعه نمایید درمان بیماری شما کاملتر، سریعتر و بهبودی نهایی در زمان کوتاهتر بدست میاید.  ورزش درمانی ، ابدرمانی، کایروپراتیک همگی می‌توانند در مراحل اولیه کمک کننده باشند مشروط بر اینکه تحت نظر افراد ذیصلاح انجام شود.

علیرغم درمان دارویی مناسب برای بیماری تنگی کانال کمر درصدی از بیماران نتیجه مطلوب برایشان حاصل نمی‌شود و روز به کیفیت زندگی را رو به ماهش میبینند. فرد فعال و شاداب تبدیل به فردی میشود که مجبور است از مشارکت در امور روزمره زندگی دوری نمایید و به تدریج فرد را افسرده میکند. دراین مرحله بهترین اقدام” روش جراحی مناسب” است که ‌میتواند کمک شایانی نماید. روشهای گوناگون برای جراحی موجود است که هدف همه آنها افزایش فضای لازم برای نخاع است.

روشی که بیش از همه مقبول است آزاد سازی خلفی نخاع با برداشتن صفحه خلفی مهره( لامینای مهره Lamina ) است که به لامینکتومی (Laminectomy ) معروف است. در این روش ابتدا در خط وسط خلف مهره (بهترین و کم ضررترین مسیر) به نقاط حساس خلفی رسیده و سپس به طرق مختلف قسمتهای تحت فشار نخاع را آزاد مینماییم.

مراقبت قبل از عمل تنگی کانال کمری

سعی من بر این است که بیمار کمترین مراجعه به مطب را داشته باشد لذا درصد بالای اقدامات از طریق فضای مجازی انجام میشود. نکات ذیل جهت اطلاع بیمارانی که کاندید جراحی هستند ذکر میشود:

– تمامی داروهای مصرفی خودتان را به تیم ما اطلاع دهید.

– حساسیت غذا و دارو به همچنین.

– تمامی جراحی‌های قبلی را هم متذکر شوید. 

– لطفا از تراشیدن (Shave) بدن اکیدا پرهیز نمایید. در صورت لزوم در اتاق عمل به روش استریل توسط جراح یا کمک جراح انجام میشود. (اجرای این دستورالعمل در کاهش عفونت نقش به سزای دارد).

مراقبت بعد از عمل تنگی کانال کمر

در صورت همکاری بیمار تقریبا شش ساعت بعد از عمل توسط تیم جراحی بیمار چند قدم راه برده میشود، و بسته به شرایط بیمار تکرار میشود.  روز بعد تمرین جهت استفاده از پله به بیمار داده میشود. و در ستور آمادگی بیمار مرخص میشود.

در منزل به تدریج فعالیت را افزایش میدهیم به نحوی که در عرض یک تا دو‌هفته بیمار کاملا مستقل شده و فعالیتهای شخصی خود را انجام دهد. البته به این معنا نیست که شخص می‌تواند تمامی فعالیتهای سنگین را انجام دهد. برای حصول این هدف نیازمند شش هفته زمان و انجام ورزشهای توصیه شده است.