درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم

کمر درد یکی از مشکلاتی است که امروزه کمتر کسی است که حداقل یک بار آن را تجربه نکرده باشد. گاهی این درد قابل تحمل بوده و با اصلاح سبک زندگی و مصرف برخی مسکن ها بهبود می یابد. اما گاهی حتی پس از جراحی ستون فقرات به دنبال مشکلات کمری بهبود نمی یابد و بحث درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم مطرح می شود.

فیلدبک سندرم چیست؟

من این بار میخواهم شما را با یکی از مشکلاتی که در ستون فقرات گریبان گیر درصدی از بیماران هست آشنا کنم. مسئله مشکلات بعد از درمان های جراحی و یا غیرجراحی ستون فقرات می باشد که در اصلاح و در مجامع بین الملی به آن فیلدبک سندرم گفته می شود.

در حقیقت نشانه فیلدبک سندرم این است که یک یا چند بار تلاش شده که بهبودی حاصل شود حال به طریق دارو درمانی، فیزیوتراپی،کایروپراکتیک و یا جراحی و متاسفانه نتیجه خوب حاصل نشده است. اما چرا؟

موضوعی که می خواهم با شما در میان بگذارم فیلدبک سندرم است و دلیلی هم که اخیرا خیلی مراجعه میشود و بعد اینکه مورد اقبال اکثر جراحان ستون فقرات قرار گرفته است که توانستند با تکنیک های جدید و بعد بالا رفتن دانش جراحی ستون فقرات به این مسئله اشراف پیدا کنند قبلا هم بوده شاید به این موضوع توجهی نمی شده.

اصولا هدف از درمان مشکلات کمر این است که بیمار زندگی عادی داشته باشد. این مسئله یعنی از بین بردن درد بیمار از بین بردن مشکلات عصبی و مشکلات انحرافی که در ستون فقرات ممکن هست باشد.

بنابراین اگر به هر دلیلی شخص مشکلی پیدا میکند که جراح ستون فقرات نتواند با فیزیوتراپی، کشش، آب درمانی و یا جراحی های مختلف مشکلات را برطرف بکند بعد از مدتی شخص دچار مشکلات بعد از درمان ستون فقرات شده و مشکلاتی پیش می آید که در ابتدای مطلب به آن اشاره کردم.

البته فیلدبک سندرم خیلی پیچیده هست و من سعی میکنم به زبان ساده برایتان بگویم که برای شما  قابل برداشت باشد و بتوانید از آن استفاده کنید و اصولا دلایل مختلفی برای اینکار وجود دارد من پله پله برایتان توضیح خواهم داد.

مخاطبین عزیزم  شاید بهتر باشه که درمان ناتمام برای این مطلب تیتر انتخاب کنم که در مقابل فیدبک قرار بگیرد یعنی به فارسی اسمش را درمان ناتمام مشکل کمر می گذارم (درمان ناتمام کمر درد).

علت درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم چیست؟

دلایلی که باعث این مشکل عدیده است که عبارتند از:

۱. بیماری زمینه ای که در فرد وجود داردکه می تواند هر بیماری باشد. یک بیماری روماتیسمال باشد. ممکن است زمینه ی آرتروزی که در شخص وجود دارد. پوکی استخوان، وزن بالا، دیابت و مسائل مختلف که باعث می شود درمان ناقص یا ناتمام انجام شود.

۲. یکی دیگر از علل درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم بروز اشتباه از جانب جراح است. مثلا اگر برای شخصی فیزیوتراپی مناسب نیست اما فیزیوتراپی شروع شود. و یا کایروپراکتر به شخص دچار کمر درد کمک نمی کند اما برایش کایروپراکتیک شروع شود. و همچنین آب درمانی، اگر فرض بفرماید شخصی مشکل دیسک کمر داشته باشد از روز اول بخواهد شنا را شروع بکند مسلما درمانش ناقص یا ناتمام می شود.

۳. علت دیگری که  میتواند باعث درمان ناقص کمر درد یا فیلدبک سندرم شود این است دوران بعد از درمان را کامل انجام ندهیم. آن چیزی که در بین عامه مردم باور عمومی است نقاهت یعنی استراحت برای کمر و فرد دچار کمردرد. اما این اصلا درست نیست در بررسی های جدید در بیست سال اخیر اصلا استراحت جایگاهی در درمان کمر درد ندارد.

بنابراین دوران بعد از درمان که همان طور که قبلا عرض کردم هر آنچه می تواند باشد درمان دارویی، درمان فیزیوتراپی، آب درمانی، بریس و جراحی باید کامل شود. اما دوران نقاهت کمر درد چیست؟

دوران باز توانبخشی برای کمر هست که شامل ورزش ها و تمام چیزهایی که استفاده می کنیم مانند آب درمانی و فیزیوتراپی بنابراین این دوره؛ دوره بسیار مهمی است که باید شخص  به آن دقیقا دقت کند مثالی که همیشه برای بیماران می زنم این است که دوران نقاهت شما برای کمر درد دقیقا مثل این است که شما دندانتان را پر کنید و بعد از پر کردن دندان از مسواک زدن اجتناب فرمایید و بگویید من که دندانم را پر کردم.

اما باید بهداشت دندان را رعایت کنیم بهداشت کمر هم همان چیزهایی است که به شما گفته می شود پس عدم رعایت دوران نقاهت بعد از درمان یکی از عللی است که باعث درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم می شود.

۴. از علل دیگر درمان ناقص یا ناکامل کمر درد استفاده ناصحیح از ابزار مختلف باشد فرض بفرمایید کسی برای درمان کمر درد خود اصلا نیاز به بریس، کمربند یا کرست کمر ندارد و این کرست تجویز شود که تجویز نادرست ممکن است مشکلاتش را بیشتر بکند.

همچنین ممکن است که کرست نیاز داشته باشد ولی نوع کرست کمری نوعی باشد که برای آن کمر درد مناسب نباشد. و یا استفاده از ابزار درونی مثل پیچ و مهره و میله های که برای مشکلات ستون فقرات ما استفاده بکنیم هر کدام از اینها اگر نا به جا استفاده شود باعث به وجود آمدن درمان ناکامل کمر درد یا فیلدبک سندرم خواهد شد پس این مطلب برای ما روشن میکند در اینگونه موارد تیم جراحی مان باید اشراف کامل  به این مطالب داشته باشد که بتواند از این مشکل پیشگیری به عمل بیاورد.

در فیلدبک سندرم هم پیشگیری بهتر از درمان است.

همین طور که همه می دانیم همیشه در همه جا پیشگیری بهتر از درمان هست. ممکن است شما بگویید وقتی کسی کمر درد دارد و برای کمرش بعد از درمان مشکلی ایجاد شده (حالا هر درمانی چه جراحی چه غیر جراحی) دیگر پیشگیری یعنی چه؟

خوب این مطلبی است که همیشه میگویم بهترین زمان همان اولین اقدام فرد است یعنی اولین قدم برای درمان کمر درد داشتن اشراف کامل تیم درمان به تمام این مسایل است و بعد بتوانند آینده را برای این کمر درد و مشکلات کمری پیش بینی کنند.

همینجا در پرانتز عرض کنم من به دلیل تجربه ای که در این سالیان پیدا کردم  به این نتیجه رسیدم حتی ساده ترین مورد (کمر درد و یا…) را به صورت تیم درمان کنم  یعنی در حقیقت در ساده ترین مورد سعی میکنم مشورت و همراهی همکار دیگر جراح ستون فقرات را با خودم داشته باشم.

و یا اگر بخواهم گسترده ترش کنم تیم درمانی من برای درمان ستون فقرات بیمارانم شامل از جمله همکاران متخصص فیزیوتراپی، متخصص کایروپراکتیک، متخصص بریس، روانپزشک، جراح مغز و اعصاب و نورلوژیست می شود و من همیشه از کمک های مشاوره ای این همکاران در درمان مشکلات کمر و ستون فقرات استفاده میکنم و مشاوره هایشان را همیشه غنیمت میدارم.

پس بنابراین پیشگیری از درمان بهتره در مورد درمان ناقص یا ناکامل کمر درد هم مشخص شد خیلی موثر می باشد پس بنابراین بررسی های لازم قبل از هر اقدامی هرچه میخواهد باشد لازم است و این بررسی ها همان جور که میدانید شامل معاینه توسط پزشک معالج استفاده از آزمایشات خونی ویا عکس سی اسکن و ام آر ای، نوارهای عصبی و تمام اینها که پله پله توسط پزشک انجام می شود و هر کدام از اینها  کمک کنند هست برای اینکه قدم بعدی را بهتر برداره  خوشبختانه الان با سیستم  عکسبرداریهای سراسری که تمام از فرق سر تا مچ پا رو در بر میگیره ام آرا آی در حالت ایستاده را داریم هر کدام از اینها به ما کمک میکند که تصمیم بهتری را بگیریم.

اقدامات اولیه برای بیماران دچار درمان ناتمام کمر درد

به این مرحله رسیدیم که هیچ چیز مطلق نیست بنابراین با تمام تمهیداتی که توسط تیم درمانی بکار برده شده مشکل درمان ناقص یا ناکامل کمر درد به وجود آمد حال چه بکنیم؟ در مرحله اول معاینه دقیق بیمار و گرفتن شرح حال سابقه بیمار و بررسی  تمام مدارکی که بیمار دارد قبل از اقدام درمانی بعد از اقدامات درمانی  و تمام از نقطه صفر تا لحظه ای که به ما مراجعه می کند و به همین دلیل است که ما برای  اینکار یک کلینیک مخصوص اینکار در بیمارستان قرار دادیم به این طریق که بیماران در آن کلینیک به صورت مشورتی دیده می شوند.

بنابراین قدم اول بررسی کامل است مرحله بعدی اگر نیاز به اقداماتی باشد فرض بفرمایید آزمایش جدید عکس جدید هر ماه اقدام پاراکلینیکی که بتواند به ما کمک کند و بعد حتی مشاوره های مختلف ممکن است یکی از این بیماران نیاز به مشاوره نورلوژیست، روانپزشک و… داشته باشد یا حتی نیاز به بررسی داخل شکم و لگن برای خانم ها توسط متخصص زنان است چراکه که ممکن است علت کمر درد مشکلات داخل لگن باشد.

 بنابراین تمام این بررسی ها انجام می شود این بررسی ها با خود بیمار در میان گذاشته می شود تا برای اقدامات بعدی تصمیم گیری شود. درمان درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم نیاز به صبر و حوصله دارد و با وجود شدت درد بیمار نمی توان تجیل نمود.

ما در بعضی مواقع که نیاز به بررسی بیشتر و گرفتن مشاوره از سایر همکاران است از حرکات بیمار در حالت راه رفتن نشستن  و تغییراتی که می خواهیم ببینیم را فیلم برداری نموده و ویدیو را بررسی میکینم.

قدم اول گرفتن شرح  حال دقیق از بیمار، معاینه فیزیکی و امتحانات لازم می باشد. همچنین درصد کمی از بیماران را یکی دو روز برای بررسی های دقیق تر در بیمارستان بستری می کنیم. البته با توجه به کلینیک های پیشرفته این مطلب شاید در یکی دو در صد از بیماران نیاز باشد.

ولی به هر صورت  تمام صحبت من در این مورد این است که قبل از اقدام درمانی برای بیماران کمر درد  ناقص درمان شده دقت و بررسی دقیق است و نیازمند حوصله هم از طرف پزشک معالج هم از طرف بیمار و همراهانشان می باشد.

درمان فیلدبک سندرم مثل همه مشکلات دیگر همیشه از این قانون را پیروی میکند که همیشه از کم شروع می کینم درمانهای کم تهاجمی و همان ضرب المثل فارسی هست که گره ای که به دست باز میشه نیازی نیست با دندان باز بشه. بنابراین این سرفصل تمام درمانهای ستون فقرات هست از جمله درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم پس درمان پله پله جلو میرود. حال ببینیم که به چه نحو اقدامات درمانی را انجام می دهیم.

 چه عواملی باعث درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم می شود؟

عواملی که میتوانند منجر به عدم بهبودی بعد از درمان ضایعه کمر ( دیسک تنگی کانال و غیر… ) شود به سه گروه کلی تقسیم می شود : قبل از عمل ، حین عمل و  بعد از عمل.

عوامل قبل از عمل

قبل از عمل عواملی که باعث درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم می شود عبارتند از: وزن بالای بیمار ، سیگاری بودن بیمار، ضایعاتی که در مفاصل و استخوان های بیمار وجود دارد. و تقریبا درد های پراکنده در تمام بدن به وجود می آورد و آن را به نام فیبرومایلژیا می شناسند. همچنین گاهی بیماری های خود ایمنی در بدن شخص باعث این مشکل می شود و یا اینکه بیمار ابراز می کند که دیسک کمر در خانواده ما ارثی است و یا تنگی کانال کمری هم در خانواده بوده و همچین مسائلی را به این نوع عنوان می کنند.

به هر صورت اینگونه افراد اصولا بافت همبند یا بافت نگهدارنده ستون فقراتشان تمایل به این دارد در مقابل کارهای عادی روزمره زندگی قدرت کمتری داشته باشد یعنی در مقابل کوچکترین فعالیت که کمی خارج از حیطه قدرت باشد مشکل پیدا میکند. به طور مثال ممکن با رانندگی طولانی مشکل پیدا کند و یا حمل یک بار در حد نرمال باشد فرض بفرمایید سه یا چهار کیلو بار در مسافت ده تا پانزده دقیقه را بخواهد حمل کند ممکن است باعث کمر درد و گردن درد شود بنابراین اینگونه افراد یه مقداری احتمال اینکه درمان برای مشکل کمرشان نتیجه خوب یا عالی بدهد را کمتر دارند.

عوامل حین عمل

گروه بعدی یعنی علل بعدی که باعث درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم می شود مواردی است که در حین عمل ممکن است اتفاق بیافتد و حتی ممکن است برای جراحان بسیار قابل هم این مشکل پیش بیاید این است که ممکن است مقداری خون ریزی بیشتر از حد معمول باشد یا ممکن است مقداری فضا که لازم است به نخاع و  ریشه های عصبی داده شود کمتر از حد نیاز باشد یعنی اینکه جراح تصمیم بگیرد که چه  مقدار آزاد سازی نخاع را انجام دهد برای احتیاطی که میکند ممکن است کمتر از حد معمول آزاد سازی انجام شود.

یا اینکه ممکن است بیمار به داروهای بیهوشی حساسیت داشته باشد و یا حتی در صورت نیاز خونی که به بیمار تزریق می شود ممکن است حساسیت داشته باشد البته در روشهای جدید تقریبا  شاید هشتاد درصد از اعمال جراحی ستون فقرات اگر وسیله گذاری انجام نشود معمولا از تزریق خون پرهیز می کنیم و نیازی به تزریق خون نمی باشد.

عوامل بعد از عمل

علل گروه سوم در ایجاد درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم بعد از عمل است. من همیشه با بیمارانم قبل از عمل صحبت میکنم و به بیماران میگویم که٪۵۰ – ۶۰٪ از کار را حین عمل انجام می دهم و ۴۰٪- ٪۵۰ را شما بعد از عمل بیماران باید انجام دهید. بعد از عمل یعنی اینکه دوران بعد از عمل بلافاصله بعد از عمل جراحی وقتی که بیمار به هوش می آید شروع می شود. معمولا سعی میکنم بیماران را از غروب روزی که عمل شدند با کمک فیزیوتراپ راه ببریم این سریع راه انداختن بیمار باعث می شود سیستم عضلانی استخوانی به نحوی سریعتر از حد معمول بکار افتاده و این باعث میشود در کارآیی ریه، کارآیی قلب و کارایی سیستم اعصاب مرکزی در کنترلشان روی عضلات اثرات مفیدی داشته باشد.

بعد از راه انداختن بیمار یعنی از روز بعد از عمل جراحی باید بیمار به تدریج دامنه راه رفتن و فعالیت را بتدریج بیشتر کند البته باید بدانیم که معمولا بین ۴-۶ هفته  بعد از  عمل جراحی ستون فقرات لازم است تا شخص به فعالیت معمول برسد ولی حتما یادمان باشد بعد از عمل جراحی نیازی به استراحت مطلق  نیست یعنی بیش از ۸-۱۰ ساعتی که معمولا افراد در بستر هست نیازی نیست بیمار بعد از عمل در بستر باشد

بنابراین دوران بعد از جراحی ستون فقرات دوران بسیار سرنوشت سازی است کسانی که سعی می کنند استراحت بیشتری داشته باشند ممکن است عملشان به خوبی افرادی که فعالیت شان را به تدریج زیاد می کنند نباشد. بنابراین باید به تدریج فعالیتمان را بالا به بریم تا ظرف ۴-۶ هفته بعد از عمل به فعالیت نسبتا نرمالی برسیم ولی قدر مسلم زمان ممکن است بیشتر هم طول بکشد شاید به چند ماه برسد ولی معمولا ۴ تا ۶ هفته می باشد.

درمان مبتلایان به درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم

همان طور که عرض کردم بعد از بررسی کاملی که من و همکاران تیم با هم در مورد بیماران دچار درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم انجام دادیم تصمیم میگیریم به درمان بیمار بپردازیم. همان طور که میدانید و قبل هم صحبت شده درمان قدر مسلم همیشه تابع قانون “هرچه کمتر بهتر” است.

بنابراین ابتدا درمان را از درمان دارویی شروع میکنیم وببینیم که آیا درمان دارویی تا چه حد میتواند برای بیمار موثر باشد. داروهای  بسیار زیادی در دسترس ما هستند که بتوانیم از همه یا ترکیبی از آنها استفاده کنیم و درد و مشکل بیمار را بعد از عمل برطرف کنیم. داروها ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی باشد و بعد حتی ممکن است به صورت تزریقی به داخل نخاع انجام شود معمولا تزریق داخل نخاع توسط متخصص بیهوشی تیم انجام میشود که معمولا در سه نوبت به فواصل یک هفته انجام می گیرد.

گاهی ما وسایلی جهت دادن محرکهای الکتریکی در داخل پرده نخاع قرار می دهیم که این محرکها الکتریکی با تحریکاتی که ایجاد میکنند برای نخاع آن درد و مشکلات در درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم را از بین ببرند.

گاهی اوقات ممکن است ما از مشاوران و همکاران جهت کاهش درد و بهبود بیمار کمک بگیریم حتی گاهی اوقات ممکن است از همکارانی که در طب سوزنی تخصص دارند و همکاران فیزیوتراپ که به وسیله سوزنهای بسیار ظریفی در نقاطع حساس  وارد شوند و این درد را از بین ببرند.

بنابراین قدم اول دارویی است همراه با کارهای جانبی. در اینجا آب درمانی نقش بسیار مهمی دارد و این باعث میشود که امواج ظریفی که در داخل آب حرکت میکنیم از سطح شکم تا عمق ستون فقرات عضلات درشت و ریز الخصوص عضلات ریز ما را بکار بیاندازد و این هماهنگی و هم زمانی عضلات را بالا میبرد چون یکی از علل کمر درد غیر همزمانی انقباض عضلات می باشد. یعنی اینکه عضلات منقبض می شوند و قدرت خوبی دارند ولی هماهنگ باهم نیستند در نتیجه باعث درد زیاد میشود پس آب درمانی می تواند باعث هماهنگی شود.

جراحی مبتلایان به درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم

مثل همیشه جراحی در مرحله اخر قرار دارد اگر به مرحله برسیم که ببینیم درمان های را که برای درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم انجام دادیم و موثر نبود و هنوز بیمار به زندگی عادی برنگشته میتوانیم از گزینه عمل جراحی استفاده کنیم البته عمل جراحی باید به نوعی باشد که بدانیم چه کاری می خواهیم انجام دهیم.

در جراحی ستون فقرات هیچوقت نمیگویم برویم ببینیم چه میکنیم بلکه از قبل می دانیم چه عملی را میخواهیم برای بیمار انجام دهیم در نتیجه عمل جراحی کمر مثل عمل جراحی شکم نیست که باز کنیم ببینیم آیا جایی از احشاء شکم سوراخ یا متورم هست و…

در عمل جراحی کمر باید از قبل تمام قدم هایش مشخص باشد و ما مشخص میکنیم تا آخر عمل چه کاری می خواهیم انجام دهیم. در واقع وقتی شروع می کنیم باید بدانیم میخواهیم چه کاری انجام دهیم تا آخر. پس عمل جراحی قدم بعدی است که این عمل جراحی ممکن است با استفاده از ابزار پلاتین به اصطلاح عامیانه یا همان پیچ و مهره ها و میله هایی است که ما استفاده می کنیم و خوشبختانه با پیشرفتی که تکنولوژی کرده انواع آن در دسترس ما هست. گاهی از ابزارهای دیگری استفاده می کنیم. فرض بفرمایید از اشعه لیزر یا امواج رادیویی یعنی رادیوفرکونسی RF و یا ممکن است از گاز ازون و یا الکل جهت تزریق استفاده کنیم. بنابراین تمام این ابزارآلات به ما کمک می کنند تا بتوانیم درد بیمار را تسکین بدهیم و شخص بیمار را به زندگی عادی برگردانیم.

سوال پیش میاد آیا بعد از عمل جراحی درمان ناتمام کمر درد یا فیلدبک سندرم یعنی عمل جراحی مجدد آیا نیاز به فیزیوتراپی هست؟ بله حتما بعداز عمل جراحی فیزیوتراپی در حقیقت همان توانبخشی است که ممکن است فیزیوتراپی توسط یک متخصص فیزیوتراپی انجام شود و یا بیماری باشد که خودش بتواند همان کارهای فیزیکی که توصیه می شود و ورزش هایی که با ابزار مثل تردمیل، دوچرخه ثابت، دمبل و یا هالتر سبک باشد را انجام دهد. همچنین آب درمانی محور اصلی درمان بعد عمل کمر می باشد.

بعد از عمل جراحی ما نیاز به کرست کمری داریم یا نه؟

قدر مسلم هر چه که به جلو میرویم با ابزارها جدیدی که به وجود آمده نیاز ما را به کرست کمری کم تر میکند. همچنان که حدود ۲۰-۳۰ سال پیش  اعمال جراحی گچ های سختی گرفته می شد که سینه و شکم را درگچ نگه می داشتن ولی امروزه معمولا شاید ۷۰٪ اعمال جراحی برای عمل نیازی به کرست کمر ندارد.

ما چه مدت بعد از عمل به زندگی عادی برمیگردیم؟

معمولا حدود ۳-۶ ماه زمان احتیاج دارد ولی به تدریج روز به روز شرایط بهتر و بهتر می شود یعنی هر روز بیمار نسبت به روز قبلش شرایط بهتری دارد به دلیل فعالیتهای ورزشی و توانبخشی که انجام میدهد معمولا بعد از ۳-۴ ماه و یا حتی بعضی از مشاغل ۲ ماه بعد از عمل می توانند شغل عادیشان برگردند.

 ولی در هر صورت یکسری محدودیت هایی ایجاد می گردد که باید قبول کرد مثل وقتی که ما فرضا به هردلیلی نیاز به عینک داریم و عینک میزنیم یکسری محدویت ایجاد میکند بنابراین بعد ازعمل جراحی ستون فقرات هم این مسئله را خواهیم داشت. باید این محدودیت ها را با نظر پزشک معالجمان مشخص کنیم و قبول کنیم و به جلو برویم.