دیسک گردن ؛ علل،علائم،درمان
دیسک گردن معمولا با درد بخصوص بعد از انجام فعالیت های ثابت ایستاده و یا نشسته طولانی شروع می شود. درد از ناحیه گردن‌و بین دو کتف شروع شده و به تدریج به شانه ها و پس سر میزند. اما به طور کلی علائم دیسک گردن ، روش های پیشگیری از دیسک گردن و درمان دیسک گردن کدام است؟
ستون فقرات گردنی
ستون فقرات ناحیه گردنی از هفت مهره و دیسک بین مهره ای تشکیل شده است. ستون فقرات گردنی در بالا با جمجمه از طریق مهره اول گردنی (که مهره اطلس نامیده میشود) مفصل میشود. و از پایین توسط مهره هفتم گردنی با مهره اول پشتی( توراسیک Thoracic ) اتصال مفصلی دارد. این ناحیه( ستون فقرات گردنی ) بر خلاف ستون مهره پشتی اتصالات دنده ای ندارد لذا دامنه حرکتی بالایی دارد. همین دامنه حرکتی بالاست که توانایی قابل توجه به انسان در انجام امور روزمره را به ما می‌دهد. جهت مقایسه یک ساعت سعی کنید بدون حرکت دادن گردن فعالیت نمایید.
با توجه به اینکه دیسک‌های گردن وزن کمتری را‌نسبت به دیسک کمر تحمل می‌کنند احتمال بیماری دیسکی کمتری باید داشته باشند. از طرفی به علت دامنه حرکتی بالاتری که دارند فرسایش بیشتری را متحمل می‌شوند. در زندگی امروزه بدلایل گو‌ناگون :نشستن های طولانی جهت رانندگی، تماشای تلویزیون ، استفاده از موبایل و….بتدریج دیسک‌ها آزرده شده و با مختصر حرکت‌نامناسب پاره و ازمحل خود خارج شده(فتق دیسک بین مهره ای)را بوجود میاورد.
قابل ذکر است که در بعضی مشاغل مثل دندانپزشکی ،تایپیستها، رانندگی، ورزشهای سنگین رزمی ،کشتی، گچبری و نقاشی روی سقف ساختمان و ….. احتمال بیماری دیسک گردن بیشتر است.
سبب درد شدید و ضایعات نخاعی منجر به کاهش قدرت دستها ، پاها و حتی عدم کنترل ادرار و مدفوع میشود.
شمارش مهره گردنی از بالا( جمجمه) به پایین (مهره اول پشتی) میباشد که مهره اول گردنی به جمجمه و مهره هفتم به اولین مهره پشتی مفصل میشود. حال که شمارش مهره های گردنی روشن شد، شایعترین بیماری دیسک در مهره پنجم/ ششم و ششم/هفتم گردنی رخ می‌دهد.
علائم و نشانه های دیسک گردن
بیماری دیسک گردن معمولا با درد بخصوص بعد از انجام فعالیت های ثابت ایستاده و یا نشسته طولانی همانند نواختن ساز، نقاشی ، طراحی، استفاده طولانی و بدون وقفه از موبایل و کامپیوتر ، فعالیت آرایشگری ، اقدامات دندانپزشکان و…. شروع میشود.
درد از ناحیه گردن‌و بین دو کتف شروع شده و به تدریج به شانه ها و پس سر میزند. درد دیسک بین مهرهای ناحیه گردن معمولا هنگام استراحت (درازکش) تشدیدمیشود. «شبها دردم بیشتره و صبح زود مرا از بستر خارج میکند» از شکایات اصلی این بیماران است. با پیشرفت بیماری کاهش قدرت دستها رخ می‌دهد، و حرکات ظریف دست مختل میشود. به نحوی که دستخط بیمار تغییر میکند، دکمه انداختن مشکل و شاید حتی برداشتن یک لیوان پر اب مشکل میشود. شکایت بیماران در‌این مرحله: “گاهی لیوان از دستم میفته”. مرحله بعدی عدم کنترل ادرار و مدفوع میباشد.در این لحظه باید متذکر شوم که هر چه زودتر اقدام درمانی شروع شود نتیجه بهتر است.
روش‌های تشخیصی
روش‌های تشخیصی شامل شرح حال و معاینه بیمار میباشد.خیلی جالبه که بدانید گوش دادن به بیماران یکی از ابزار تشخیصی ما پزشکان است و کاهی یک جمله از بیمار مسیر را مشخص میکند.به عنوان مثال بیماری که عنوان میکند دستخطم عوض شده بیماری دیسک مهره گردن را به ذهن پزشک میاورد.
معاینه بیمار
به جرات میتوان گفت که معاینه بیمار توسط پزشک معالج، ستون اصلی تشخیصی در بیماری دیسک گردنی میباشد به کمک معاینه بیمار حتی میتوان محل بیماری دیسک گردن و شدت انرا مشخص کرد. معاینه بیمار شامل راه رفتن، بلند شدن از صندلی، حرکات گردن،( به جلو ، عقب ، طرفین و چرخشی)،اندازه گیری قدرت عضلانی توسط پزشک ، رفلکسهای عصبی و بررسی حسی(حس گرما ، سرما، عمقی و تجسم فضایی) میباشد. در این مرحله میتوان جهت درصد زیادی از بیماران درمان را شروع کرد. جهت درصدی از بیماران بخصوص آنهایی که نیاز به جراحی دارند لازم است بررسی های بیشتری بعمل آید.
بررسی بیشتر با سایر روش های تشخیصی
بررسی بیشتر شامل رادیوگرافی گردن، ام آر ای گردن و نوار عصب و عضله میباشد. رادیوگرافی گردن به نحو ذیل انجام میشود : رخ ،نیمرخ و نمای۴۵ درجه. رادیوگرافی تکمیلی روش دینامیک ستون مهره گردنی است. در این روش رادیوگرافی ستون مهره گردنی در حالت‌های مختلف ( کاملا خم به جلو و کاملا خم به عقب) انجام میشود. در این روش اگر در مفاصل گردن بی ثباتی باشد به خوبی نشان داده میشود، که‌در تعیین‌نوع جراحی بما کمک میکند.
وسیله‌تشخیصی دیگر انجام تست عصب و عضله است.میدانیم‌که که فرامین مغزی بوسیله امواج یه عضلات میرسد. در نتیجه اگر عصبی به علت فشار دیسک دچار‌مشکل شود با کمک تست عصب و عضله شدت آسیب ، محل آسیب و ریشه عصبی
آسیب دیده را مشخص نماییم.
آیا امکان پیشگیری وجود دارد ؟
بلی، البته تا حدودی.
۱. تغییر روش زندگی روزمره میتواند کمک کند. پرهیز از نشستن طولانی، سعی کنیم بعد از هر سی دقیقه نشستن سه دقیقه راه برویم.
۲. استفاده صحیح از وسایل مجازی
۳. اختصاص زمانی در زندگی روزمره به ورزش
۴. اجتناب از استعمال دخانیات
۵. قبل از شروع هر برنامه ورزشی با متخصصین طب ورزش مشورت نماییم.
درمان دیسک گردن
به صورت خلاصه درمان بیماری دیسک گردن به دو گروه کلی تقسیم میشود:
۱. درمان به روش غیر جراحی
۲. درمان به روش جراحی
درمان به روش غیر جراحی
این روش درصد زیادی از مبتلایان دیسک گردن را شامل میشود. بیمارانی که شکایت اصلی آنها از درد گردن و یا درد دست است را میتوان با این روش درمان نمود.
در این گروه از داروهای ضد التهابی مثل دیکلوفناک ، ناپروکسن و یا داروی مشابه باضافه گردن بند از نوع نرم استفاده می‌کنیم. فیزیوتراپی بعداز فروکش کردن درد‌شروع میشود. قابل ذکر است ورزشهایی که توسط متخصص فیزیوتراپی تجویز میشود، به خوبی یاد گرفته و مرتب در منزل انجام دهید.گاهی میتوان از کشش گردن هم برای بیماری دیسک استفاده نمود که حتما باید زیر نظر پزشک جراح ستون فقرات باشد.
جراحی دیسک گردن
در مواقعی که درمان غیرجراحی پاسخ ندهد بکار میاید. اگر بیمار کاهش قدرت یا حس داشته باشد نیز روش جراحی کارساز است.روش جراحی شامل خارج کردن دیسک بین دو مهره و ازادسازی نخاع میباشد. جایگزین دیسک پروتزی است که در محل قرار داده میشود.
روش من برای دوران نقاهت بعداز عمل بیماری دیسک گردن به شرح ذیل میباشد:
اغلب موارد بعدازظهر روز عمل بیمار راه برده میشود و روز بعد میتواند مرخص شود.
برگشت به کار معمولا دو‌هقته بعداز عمل است. رانندگی را من بعد از دومته توصیه می‌کنم.
ورزشهای کششی را دوهفته بعداز عمل توصیه می‌کنم.
معمولا سه ماه بعد از عمل زندگی عادی میشود.
